Phòng bệnh Ho gà

Ho gà là gì? Ho gà là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn ho gà (Bordetella pertussis) gây nên, thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Bệnh lây theo đường hô hấp, biểu hiện lâm sàng bằng những cơn ho dữ dội, kéo dài. Nhờ triển khai tiêm vắc xin phòng bệnh trong 30 năm qua, bệnh Ho gà tại Việt Nam đã được khống chế, tỉ lệ mắc bệnh năm 2014 đã giảm 249,4 lần so với trước khi triển khai. Tuy nhiên, Ho gà vẫn là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có tỷ lệ biến chứng cao.

Đường lây: Bệnh lây theo đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp qua giọt nước bọt khi người nhiễm vi khuẩn ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm dịch tiết đường hô hấp. 

Nguồn lây: Ho gà là bệnh có khả năng lây nhiễm cao trong giai đoạn đầu nhiễm bệnh, khoảng 80% những người tiếp xúc cùng hộ gia đình có thể bị lây bệnh. Bệnh lây nhiễm mạnh nhất trong thời gian 2 tuần đầu kể từ khi khởi phát bệnh.               

Ai có nguy cơ mắc bệnh Ho gà

Mọi người ở các lứa tuổi đều có thể mắc bệnh Ho gà. Tuy nhiên, bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 01 tuổi chưa tiêm chủng hoặc chưa tiêm chủng đủ 03 mũi cơ bản. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ không có kháng thể phòng bệnh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với trẻ nhận được kháng thể từ mẹ. 

Chiều hướng của bệnh Ho gà trong các năm gần đây

Bệnh được ghi nhận ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Bệnh thường xảy ra quanh năm. Số ca mắc tăng vào các tháng mùa Hè Thu.

Các dấu hiệu của bệnh Ho gà

Bệnh Ho gà tiến triển qua các giai đoạn sau:

- Thời kỳ ủ bệnh: Kéo dài từ 6-20 ngày (trung bình 9-10 ngày).

- Thời kỳ tiền triệu (viêm long): Kéo dài 1-2 tuần, gồm các triệu chứng sốt nhẹ, chảy nước mũi, hắt hơi, ho húng hắng. Cuối giai đoạn này ho nặng lên thành cơn. 

- Thời kỳ khởi phát: Kéo dài 1-6 tuần, trường hợp đặc biệt có thể trên 10 tuần. Cơn ho điển hình xuất hiện đột ngột, thường nặng lên về đêm. 

Đặc điểm cơn ho: Ho rũ rượi, thành cơn, mỗi cơn từ 15-20 tiếng ho liên tiếp, càng về sau càng yếu và giảm dần, sau đó là thở rít vào nghe như tiếng gà gáy. Cuối cơn ho thường chảy nhiều đờm rãi trong suốt, sau đó là nôn.

Trong 02 tuần đầu, tần suất cơn ho khoảng 15 cơn/ngày, sau đó giảm dần. Bệnh có thể kéo dài hơn 03 tuần nếu không được điều trị. Trẻ nhỏ dưới 06 tháng tuổi, có thể không có tiếng rít trong cơn ho. 

Sau mỗi cơn ho, trẻ bơ phờ mệt mỏi, có thể nôn, vã mồ hôi, mạch nhanh, thở nhanh. Có thể kèm theo một số triệu chứng sau: Sốt nhẹ, mặt và mi mắt nặng, loét hãm lưỡi...Trẻ khạc đờm trắng, màu trong, dính như lòng trắng trứng.

- Thời kỳ hồi phục: Từ 2-3 tuần, cơn ho ít dần, bệnh nhân giảm sốt. Tuy nhiên, nhiều tháng sau đó, ho có thể tái diễn gây ra viêm phổi. 

Biến chứng của bệnh Ho gà

Biến chứng của bệnh Ho gà thường gặp ở trẻ nhỏ như: Viêm phế quản, Viêm Phế quản - Phổi do bội nhiễm; Ho kéo dài, ngừng thở là biến chứng hay gặp nhất và dễ gây tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 01 tuổi. Cũng có thể gặp lồng ruột, thoát vị, sa trực tràng. Trường hợp nặng có thể gặp: Vỡ phế nang, Tràn khí trung thất hoặc Tràn khí màng phổi. Viêm não (0,1%) là một biến chứng nặng của bệnh ho gà, tỷ lệ di chứng và tử vong cao.

Lịch tiêm chủng phòng bệnh Ho gà

Để đạt được hiệu quả phòng bệnh cao, trẻ em cần tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà theo lịch sau: 

- Tiêm mũi 1 vắc xin phối hợp bạch hầu - ho gà - uốn ván - viêm gan B-Hib (DPT-VGB-Hib): khi trẻ 2 tháng tuổi 

          - Tiêm mũi 2 vắc xin DPT-VGB-Hib: Khi trẻ 3 tháng tuổi 

- Tiêm mũi 3 vắc xin DPT-VGB-Hib: Khi trẻ 4 tháng tuổi 

          - Tiêm nhắc vắc xin DPT mũi 4: Khi trẻ 18 tháng tuổi. 

Các vắc xin này được cung cấp miễn phí cho trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng tại tất cả các Trạm Y tế xã, phường trên toàn quốc. Ngoài ra, để chủ động phòng bệnh cho trẻ sinh ra, các bà mẹ có thể tiêm vắc xin phối hợp phòng bệnh Uốn ván - Bạch hầu - Ho gà (Tdap) trong thời gian mang thai. Tiêm chủng đủ mũi, đúng lịch là biện pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh Ho gà./.