Dấu hiệu cảnh báo nhiễm HIV ở nam giới
HIV là một loại virus gây suy giảm miễn dịch ở người, virus này tấn công và phá hủy hệ thống miễn dịch của cơ thể. HIV gây ra bệnh AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) là giai đoạn tiến triển nhất của nhiễm HIV. Khi hệ thống miễn dịch bị suy giảm, cơ thể dễ bị các bệnh nhiễm trùng và bệnh lý khác nhau.
Tại Việt Nam, mặc dù tình hình dịch HIV đã được kiểm soát đáng kể nhờ các chương trình can thiệp hiệu quả, tuy nhiên tỷ lệ nhiễm HIV ở nam giới, đặc biệt là ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), nam giới nghiện ma túy, lao động nhập cư, vẫn đang có xu hướng gia tăng hoặc duy trì ở mức cao, đặt ra những cảnh báo đáng lo ngại về nguy cơ lây nhiễm và bùng phát dịch trong cộng đồng.
Theo báo cáo giám sát dịch tễ HIV năm 2024 của Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), tỷ lệ nhiễm HIV ở nam giới chiếm hơn 80% tổng số ca mắc mới mỗi năm. Đây là điều đáng lo ngại bởi nhiều người trong nhóm nguy cơ cao vẫn chưa tiếp cận được dịch vụ tư vấn, xét nghiệm và điều trị dự phòng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) nhắm vào các tế bào của hệ thống miễn dịch, còn gọi là tế bào CD4. Khi thâm nhập vào tế bào CD4, HIV nhân lên, làm hỏng và phá hủy tế bào. Nếu không điều trị hiệu quả bằng các loại thuốc kháng virus (ARV), hệ thống miễn dịch sẽ bị suy yếu đến mức không còn chức năng chống lại nhiễm trùng và bệnh tật.
Các triệu chứng của HIV phần lớn giống nhau ở cả hai giới, song nó cũng có thể gây ra các triệu chứng điển hình ở nam giới. Dưới đây là những dấu hiệu HIV ở nam theo từng giai đoạn.
Giai đoạn 1: Nhiễm HIV cấp tính
Nhiễm HIV cấp tính còn gọi là chuyển đổi huyết thanh cấp tính hoặc hội chứng retrovirus cấp tính (ARS), là giai đoạn đầu của bệnh sau khi tiếp xúc với virus. Đây là giai đoạn cơ thể bắt đầu sản xuất kháng thể để chống lại virus. ARS kéo dài khoảng 14 ngày, nhưng kháng thể có thể được tạo ra lâu hơn.
Một số người có các triệu chứng giống như Cúm khoảng 2-4 tuần sau khi nhiễm trùng. Đôi khi, người bệnh còn bị sốt, rùng mình, phát ban, đổ mồ hôi đêm, đau nhức cơ, đau họng, mệt mỏi, sưng hạch bạch huyết, loét miệng hoặc lở loét. Với nam giới, một số xuất hiện dịch tiết niệu đạo (dịch tiết từ niệu đạo), tiểu đau, buốt, loét hoặc phát ban quanh dương vật, hậu môn, đau khi quan hệ tình dục, đại tiện...
Phát ban là một trong những biểu hiện ban đầu của nhiễm HIV
Giai đoạn 2: Nhiễm HIV mạn tính
Sau khi hệ thống miễn dịch sản xuất đủ kháng thể để kiểm soát tình trạng nhiễm trùng cấp tính, HIV chuyển sang giai đoạn tiềm ẩn, có thể có ít hoặc không có triệu chứng đáng chú ý nào.
Giai đoạn nhiễm trùng mạn tính này có thể kéo dài trong nhiều năm. Trong thời gian đó, HIV âm thầm làm giảm dần số lượng tế bào CD4. Khi các tế bào miễn dịch này bị suy giảm, cơ thể dễ mắc phải nhiều loại nhiễm trùng cơ hội hơn. Đây là những bệnh nhiễm trùng mà cơ thể có thể kiểm soát được nếu hệ miễn dịch vẫn còn khỏe.
Trái ngược với giai đoạn cấp tính, các dấu hiệu bệnh HIV mạn tính chủ yếu liên quan đến sự phát triển của nhiễm trùng cơ hội chứ không phải bản thân virus HIV. Ở nam giới, các triệu chứng chủ yếu liên quan đến đường hậu môn và đường sinh dục, bao gồm loét dương vật mạn tính hoặc tái phát, loét hậu môn, đau trực tràng (biểu hiện bằng chảy máu trực tràng, tiết dịch nhầy, tiêu chảy kèm cảm giác buồn nôn).
Người bệnh giai đoạn này dễ bị suy giảm chức năng cương dương, suy sinh dục, sưng mô vú bất thường (tình trạng vú to ở nam giới). Các triệu chứng khác có thể bao gồm rụng tóc, khó ngủ, thay đổi khối lượng cơ và mật độ xương.
Giai đoạn 3: AIDS (HIV tiến triển)
Giai đoạn cuối cùng của nhiễm HIV thường được gọi là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS - nay gọi là HIV tiến triển). Đây là giai đoạn mà hệ thống miễn dịch bị tổn hại nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội có khả năng đe dọa tính mạng.
Các dấu hiệu bệnh HIV/AIDS ở nam và nữ tương tự nhau nhưng loét hậu môn chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới hơn. Nam giới cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư ở giai đoạn này cao hơn như ung thư dương vật, hậu môn. Đây là hậu quả của viêm mạn tính do nhiễm trùng gây ra, có thể làm thay đổi DNA của tế bào đồng thời kích hoạt sự phát triển của các tế bào ác tính.
Biện pháp phòng ngừa nhiễm HIV vẫn là sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, hạn chế bạn tình, tránh dùng chung bơm kim tiêm. Nếu nghi ngờ nhiễm HIV, đặc biệt nếu có hành vi nguy cơ cao cần xét nghiệm HIV. Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho những người có nguy cơ cao là biện pháp giúp giảm hơn 90% nguy cơ lây nhiễm./.