Cảnh báo dấu hiệu men gan tăng
Men gan cao là dấu hiệu cho thấy các tế bào gan đang bị tổn thương, bao gồm tình trạng viêm và hoại tử gan. Khi các tế bào gan bị phá huỷ, một số enzyme (còn gọi là men gan) được giải phóng vào máu. Nếu tình trạng men gan cao kéo dài và không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như xơ gan, thậm chí ung thư gan,…Đáng tiếc là nhiều người vẫn còn chủ quan, không để ý đến những dấu hiệu sớm này, dẫn đến việc phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn nặng.
1. Men gan cao là gì?
Gan là tạng lớn nhất của cơ thể, có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa, giải độc, tổng hợp và lưu trữ các chất cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại với nhiều thói quen không lành mạnh, gan rất dễ bị tổn thương. Men gan là các enzyme xúc tác thực hiện các phản ứng sinh hóa tại gan, giúp gan thực hiện chức năng chuyển hóa các chất.
Men gan bao gồm:
- Alanine transaminase (ALT hoặc SGPT)
- Aspartate transaminase (AST hoặc SGOT)
- Gamma-glutamyl transferase (GGT)
- Phosphatase kiềm (ALP) được tìm thấy trong các vi-ti mật quản, xoang mạch gan trong đơn vị cấu trúc cơ bản gan.
Trong đó, ALT và AST phản ánh trực tiếp tình trạng tế bào gan. Khi các tế bào gan bị tổn thương, men gan bị "rò rỉ" vào máu khiến chỉ số này tăng cao.Thông thường, một lượng men gan sẽ được phóng thích vào máu ở nồng độ dưới 35 UI/L khi các tế bào gan chết đi một cách tự nhiên do quá trình lão hóa.
Để phát hiện men gan cao, cách đơn giản nhất là sử dụng xét nghiệm máu.
Men gan tăng cao thường là dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm hoặc tổn thương các tế bào gan như: Viêm gan hoặc các bệnh về gan. Theo đó, khi các tế bào gan bị viêm hoặc bị tổn thương sẽ giải phóng men gan vào máu, với mức độ cao hơn bình thường, làm tăng men gan khi xét nghiệm máu.
2. Nguyên nhân dẫn đến men gan tăng cao
- Do virus: A, B, C, D và E là 5 loại virus gây viêm gan, phá hủy các tế bào gan khi xâm nhập vào cơ thể. Đặc biệt, virus viêm gan B và C còn có khả năng gây ra cả viêm gan cấp tính và mãn tính, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư gan và xơ gan.
- Hút thuốc lá, lạm dụng rượu, bia: Hút thuốc lá hay tiêu thụ quá nhiều rượu, bia dẫn đến tổn thương và suy giảm chức năng gan là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng men gan cao. Ngoài ra, các cơ quan khác như dạ dày, tim mạch, thần kinh… cũng có thể bị ảnh hưởng do uống nhiều rượu bia.
- Dùng thuốc không hợp lý: Gan là nơi chuyển hóa hầu hết các loại thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng lao... Tình trạng lạm dụng thuốc quá mức sẽ tạo gánh nặng lên gan, gây tổn thương lá gan, từ đó dẫn đến bệnh men gan cao. Đặc biệt, tỷ lệ viêm gan trong thời gian gần đây đang ngày càng tăng cao do các sản phẩm chức năng được nhiều người sử dụng.
- Chế độ ăn: Một lượng độc tố và chất aflatoxin nhất định thường có mặt trong các loại thực phẩm bẩn, mốc, chứa chất bảo quản có thể gây viêm gan, tăng men gan, thậm chí là ung thư gan.
- Các bệnh lý khác: Do men gan không chỉ được tạo ra ở gan nên một số bệnh lý cơ quan khác cũng có thể gây men gan cao, bao gồm: Bệnh lý hô hấp, đái tháo đường, bệnh tim mạch (bệnh lý cơ tim, nhồi máu cơ tim…), rối loạn chuyển hóa sắt…
3. Dấu hiệu nhận biết men gan cao
Đa số trường hợp bị men gan cao không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi men gan tăng cao kéo dài, người bệnh có thể có các biểu hiện: Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn; Đau tức vùng hạ sườn phải; Vàng da, vàng mắt; Nước tiểu sẫm màu; Mẩn ngứa… Để phát hiện men gan cao cần làm xét nghiệm sinh hóa máu.
Nếu không phát hiện và điều trị sớm, men gan cao có thể dẫn đến một số những bệnh lý nguy hiểm như: Viêm gan mạn tính, sơ gan, suy gan, ung thư gan và một số bệnh lý khác.
4.Một số biện pháp phòng ngừa tăng men gan như sau:
- Chế độ ăn uống hợp lý: Các loại thực phẩm giàu vitamin A, B1, B2, B6 như sữa tươi, lòng đỏ trứng, gan, ngũ cốc, thịt nạc, rau xanh và các loại nước ép trái cây…giúp hạ men gan, bảo vệ chức năng gan, mọi người nên thường xuyên bổ sung chúng vào chế độ ăn. Đồng thời, mọi người cần tránh sử dụng rượu, bia, thuốc lá và các chất kích thích.
- Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Ngủ sớm, đủ giấc và tránh thức khuya làm việc căng thẳng.
- Uống nhiều nước: Quá trình tuần hoàn máu được đẩy nhanh và khả năng hoạt động của các tế bào gan sẽ được tăng cường khi mọi người uống nước. Nhờ đó, các chất độc sẽ được đào thải ra khỏi cơ thể nhanh chóng. Vì vậy, mọi người nên uống ít nhất 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày.
- Khám sức khỏe định kỳ: Những người nhiễm virus gây viêm gan hoặc mắc bệnh lý về gan nên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/ lần.
- Người bệnh cần thận trọng khi sử dụng bất kỳ các loại thuốc bổ hoặc thuốc điều trị và phải theo chỉ định của bác sĩ.
- Mỗi người cần thường xuyên tập thể dục, duy trì mức cân nặng phù hợp.