Phòng, chống tác hại của thuốc lá thế hệ mới

          Ảnh hưởng của thuốc lá tới sức khỏe

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới, sử dụng các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường đã khiến cho 08 triệu người tử vong mỗi năm (07 triệu do hút thuốc trực tiếp và 1,2 triệu do hút thuốc thụ động). Tổn thất kinh tế trên toàn cầu là 1 nghìn tỷ USD mỗi năm (theo nghiên cứu do WHO và Viện Ung thư quốc gia Mỹ công bố ngày 10-1-2017). Tại Việt Nam, WHO ước tính sử dụng thuốc lá gây ra ít nhất 40 ngàn ca tử vong mỗi năm. Chi tiêu cho hút thuốc lá 49.000 tỷ VND/năm (Ước tính từ tổng tiêu thụ năm 2020 mua thuốc lá ). Chi phí điều trị mới chỉ 5/25 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa-hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra tại Việt Nam khoảng 1% GDP tương đương với 3 tỷ USD (67.000 tỷ đồng).

 Trong khói thuốc lá chứa tới hơn 7.000 chất hoá học, trong đó có khoảng 70 chất là tác nhân gây ung thư. Khi hút thuốc lá, khói thuốc hít qua phổi ngấm vào máu, tích luỹ lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên các bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp gây tổn thương trong lòng mạch máu. Ngoài ra, hút thuốc lá còn làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, dễ dẫn đến vô sinh ở nam giới; tăng nguy cơ ung thư tử cung, rối loạn kinh nguyệt, ung thư vú, đối với phụ nữ; làm cho trẻ em dễ bị còi xương, trí tuệ chậm phát triển, suy dinh dưỡng...

Những người không hút thuốc, nhưng hít phải khói thuốc lá hay còn gọi là hút thuốc lá thụ động cũng phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Ở nước ta, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong do các bệnh có liên quan đến thuốc lá và khoảng 33 triệu người không hút thuốc bị ảnh hưởng do hít phải khói thuốc thụ động.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, sự xuất hiện và gia tăng thuốc lá thế hệ mới làm ảnh hưởng đến sức khoẻ, môi trường và các hệ luỵ kèm theo với con người, nhất là thanh, thiếu niên. Chỉ riêng năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử. Theo kết quả nghiên cứu tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở 11 tỉnh/thành phố, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỉ lệ đã tăng từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023, trong đó nữ giới 11-18 tuổi, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4,3%.

            Nhận diện thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng)

Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là các loại thuốc lá thế hệ mới đang có xu hướng ảnh hưởng lớn đến giới trẻ hiện nay

Thuốc lá điện tử (TLĐT) là sản phẩm có hệ thống phân phối điện tử (e-cigarette) dạng thiết bị hay tách riêng các bộ phận, được thiết kế để tạo ra aerosol khí mà người dùng hít vào, được vận hành bằng cách làm nóng dung dịch các chất chứa nicotine hoặc không chứa nicotine, chất tạo hương vị, thường hòa tan thành propylene glycol và/hoặc glycerine, không chứa thành phần thuốc lá.

Thuốc lá nung nóng (TLNN) là sản phẩm sử dụng thiết bị điện tử để nung nóng điếu thuốc (hoặc viên nén thuốc lá) đến nhiệt độ đủ để tạo ra “aerosol khí” (khói) có thể hít vào, có chứa nicotin - chất gây nghiện cao và các hóa chất khác, các chất phụ gia không phải thuốc lá và thường có nhiều hương vị.

 Sản phẩm lai giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng: Hiện nay trên thế giới đã xuất hiện công nghệ hybrid (công nghệ lai) - làm nóng dung dịch điện tử để tạo ra hóa hơi đi qua ngăn/ống đựng thuốc lá tạo ra hương vị thuốc lá đích thực, không đốt nóng trực tiếp sản phẩm thuốc lá mà kết hợp giữa dung dịch thuốc lá điện tử và nguyên liệu thuốc lá. Do đó, rất khó để xác định và liệt kê đầy đủ các dạng sản phẩm thuốc lá mới trong thời gian tới.

Thuốc lá điện tử rất phong phú và đa dạng, các sản phẩm này được thiết kế rất bắt mắt với nhiều màu sắc và hình dạng khác nhau như: hình thỏi son, hình cây bút, hình cái kem, hình hộp sữa bò, hình đồ chơi cho trẻ em, hình bật lửa,…Do vậy, rất khó để chúng ta xác định một người đang sử dụng thuốc lá điện tử hoặc nếu có biết thì cũng không thể biết người đó có dùng thuốc lá điện tử phối trộn với ma túy hay không, điều này đặc biệt nguy hiểm đối với người vị thành niên, học sinh. Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, đồng thời làm tăng tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái.

Tổ chức Y tế thế giới đã cảnh báo rằng tất cả các loại thuốc lá, bao gồm TLĐT/TLNN đều có hại.

Việc giới trẻ lạm dụng TLĐT, TLNN và nghiện các hóa chất nhân tạo tổng hợp bao gồm nicotine, các loại ma túy thế hệ mới và các hóa chất khác gây nên gánh nặng khổng lồ về y tế, kinh tế, an ninh trật tự, ảnh hưởng đến giống nòi và gây ra nhiều hệ lụy khác.

Ngày 13/5/2024, Thủ tướng Chính phủ có Công điện số 47/CĐ-TTg về việc tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; Uỷ ban nhân dân tỉnh Thái Bình có Công văn số 1813/UBND-KGVX ngày 16/5/2024 giao Sở Y tế chủ trì tham mưu, phối hợp với các Sở, ngành, Uỷ ban nhân dân huyện, thành phố thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ./.