Phòng suy thận ở người trẻ tuổi

Suy thận là tình trạng suy giảm chức năng lọc và thải độc của thận, khiến chất thải và dịch dư thừa bị tích tụ trong cơ thể. Bệnh tiến triển âm thầm qua nhiều giai đoạn:

- Suy thận cấp tính: Bệnh diễn ra đột ngột, thường do nhiễm trùng, mất nước nặng, dùng thuốc độc cho thận hoặc tắc nghẽn đường tiểu.

- Suy thận mạn tính: Bệnh tiến triển chậm, không hồi phục, chia làm 5 giai đoạn. Giai đoạn cuối (giai đoạn 5) cần chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận để duy trì sự sống.

Hiện nay, nhiều người trẻ được chẩn đoán suy thận mạn từ giai đoạn 3 trở lên, khi chức năng thận đã tổn thương nghiêm trọng.

Có những người trẻ đáng lẽ đang miệt mài trên giảng đường đại học hay háo hức thực hiện những ước mơ, hoài bão. Thế nhưng mỗi tuần ba buổi, họ trở thành "khách quen" của bệnh viện, chống chọi với căn bệnh suy thận giai đoạn cuối, cuộc sống gắn liền với máy chạy thận, dây truyền và kim tiêm.

Tại sao ngày càng tăng số người trẻ mắc bệnh suy thận?

Người trẻ bị suy thận liên quan đến nhiều vấn đề, trong đó ngoài nguyên nhân do viêm cầu thận thì thói quen ăn uống, sinh hoạt không điều độ cũng là yếu tố nguy cơ thúc đẩy các bệnh lý chuyển hóa sớm, gây ra hàng loạt bệnh lý chuyển hóa trong đó có bệnh thận mạn tính.

Cùng với đó là các thói quen không lành mạnh gây tổn thương thận như:

         - Sử dụng đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối khiến cơ thể dư thừa muối, thận phải làm việc cật lực để đào thải, lâu dần gây quá tải và tổn thương cấu trúc. Dùng nhiều đồ uống có đường như nước ngọt, trà sữa là nguyên nhân gây béo phì, tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 - một trong hai nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận mạn. Lạm dụng rượu, bia làm ảnh hưởng chuyển hóa, tổn thương trực tiếp tế bào thận.

- Sử dụng thực phẩm đóng gói sẵn có thể chứa chất bảo quản không được cấp phép sử dụng, thành phần kim loại nặng (chì, cadmium…) gây bệnh lý như viêm ống kẽ thận, dẫn đến teo và xơ hóa ống thận, lâu dài tiến triển thành suy thận.

- Thói quen uống ít nước ở một số người khiến nước tiểu đặc, tăng nguy cơ hình thành sỏi thận và tích tụ độc tố trong cơ thể. Hoặc nhịn tiểu tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh, khiến nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, lâu dần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng lọc của thận gây suy thận.

- Sử dụng thuốc lá và các chất kích thích gây xơ vữa động mạch, co mạch máu, làm giảm tưới máu thận, ảnh hưởng đến chức năng lọc, tăng nguy cơ tăng huyết áp và protein niệu.

- Lối sống ít vận động hoặc không tập thể dục có thể gây béo phì, tiểu đường type 2, cao huyết áp. Đây là các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận.

- Sử dụng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là nhóm NSAIDs (như Ibuprofen, Diclofenac…) có thể gây tổn thương nhu mô thận.

- Thức khuya, thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài cũng gây rối loạn nhịp sinh học của cơ thể, ảnh hưởng đến chu kỳ hoạt động và tự phục hồi của thận, đồng thời tăng huyết áp và tăng hormone gây hại cho thận.

Theo các chuyên gia y tế, thận bị suy giảm chức năng làm thay đổi thói quen tiểu tiện như tiểu đêm nhiều lần, nước tiểu ít, lượng ít, nước tiểu có bọt nhiều hoặc có màu lạ. Người bệnh xuất hiện phù nề, sưng ở mặt, bàn tay, bàn chân, đặc biệt rõ vào buổi sáng hoặc cuối ngày do thận mất khả năng thải muối và nước. Chán ăn, buồn nôn, sụt cân không rõ nguyên nhân, da khô, ngứa, sạm màu, đặc biệt là tăng huyết áp bất thường cũng là dấu hiệu cảnh báo. Cảm giác mệt mỏi, uể oải kéo dài, ngủ nhiều hơn bình thường gặp ở người bị tổn thương, suy giảm chức năng thận.

Ở người trẻ, những dấu hiệu này dễ bị nhầm lẫn với áp lực công việc, học tập hoặc lối sống thiếu khoa học, gây chậm trễ khám và phát hiện bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, người bị suy thận mạn có thể phải chạy thận nhân tạo theo chu kỳ hoặc ghép thận. Suy thận còn kéo biến chứng nguy hiểm ở các cơ quan khác như tim mạch, xương khớp, thiếu máu mạn tính...

Để phòng suy thận, ngoài việc thay đổi lối sống, mỗi người, nhất là thanh niên, người ở độ tuổi trung niên nên khám sức khỏe định kỳ hàng năm để phát hiện sớm bất thường về sức khỏe ở cơ thể và thận để phát hiện, điều trị sớm.