Tăng cường kiểm dịch y tế, năng lực xác định với bệnh Mác-bớc

Để chủ động giám sát, phát hiện, kiểm soát dịch bệnh Mác-bớc xâm nhập vào nước ta, ngày 11/10/2024, Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế ban hành Công văn số 1006/DP-DT về việc tăng cường kiểm dịch y tế, năng lực xác định với bệnh Mác-bớc. Cục Y tế dự phòng triển khai một số nội dung sau:

Các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur:

- Hướng dẫn, tập huấn, hỗ trợ địa phương về giám sát và các biện pháp phòng chống, lấy mẫu, vận chuyển mẫu bệnh phẩm an toàn; tiếp nhận mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán xác định bệnh Mác-bớc từ các địa phương.

- Tiếp tục tăng cường năng lực xét nghiệm, chẩn đoán xác định bệnh Mác-bớc.

- Rà soát, củng cố đội phản ứng nhanh tại đơn vị, sẵn sàng đáp ứng khi ghi nhận trường hợp nghi ngờ, mắc tại các địa phương (nếu có).

Các Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, thành phố có hoạt động kiểm dịch y tế:

- Cập nhật thông tin về các quốc gia/vùng lãnh thổ đang ghi nhận trường hợp bệnh Mác-bớc để tăng cường, chủ động giám sát chặt chẽ các đối tượng phải kiểm dịch y tế từ các khu vực này nhập cảnh, quá cảnh, nhập khẩu qua các cửa khẩu tại nước ta.

- Thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng hộ cá nhân đối với cán bộ, nhân viên và người tiếp xúc với các trường hợp nghi ngờ/mắc bệnh, không để lây nhiễm cho nhân viên y tế, lây lan ra cộng đồng.

- Chuẩn bị sẵn sàng phòng, khu vực cách ly tạm thời sử dụng cho các trường hợp nghi ngờ,mắc bệnh ở cửa khẩu (nếu cần); các trang thiết bị, hóa chất, thuốc đảm bảo có thể sử dụng ngay khi có dịch.

- Tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác kiểm dịch y tế về giám sát, kiểm soát bệnh Mác-bớc. Đặc biệt lưu ý về công tác phòng, chống nhiễm khuẩn.

- Tiếp tục tổ chức truyền thông tại cửa khẩu cho hành khách, người dân về các biện pháp phòng chống, đặc biệt cần thông báo ngay cho cơ sở y tế khi họ phát hiện các triệu chứng và yếu tố dịch tễ liên quan đến bệnh Mác-bớc trong vòng 21 ngày kể từ ngày họ nhập cảnh Việt Nam.

- Rà soát, cập nhật kế hoạch dự phòng đáp ứng với các tình huống dịch bệnh Mác-bớc tại từng cửa khẩu với sự tham gia, phối hợp của các cơ quan chức năng tại cửa khẩu, cơ quan y tế tại địa phương, trong đó lưu ý về nhân viên y tế đi cùng, phương tiện vận chuyển người nghi ngờ, mắc bệnh và cơ sở y tế có thể tiếp nhận chăm sóc, điều trị.

Bệnh Mác – bớc là bệnh truyền nhiễm do vi rút Mác – bớc gây sốt xuất huyết, sốt cao đột ngột và chảy máu ở nhiều bộ phận của cơ thể, gây sốc, suy tạng và tử vong nhanh.Đến nay, bệnh chưa có vắc xin, thuốc điều trị đặc hiệu, hiện bệnh được phân loại thuộc nhóm A trong Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm của nước ta. Đây là bệnh đặc biệt nguy hiểm, khả năng lây truyền và tỷ lệ tử vong cao.

Bệnh có thể lây truyền từ động vật (dơi, động vật linh trưởng) sang người, bệnh lây từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch tiết cơ thể (nước tiểu, mồ hôi, nước bọt, chất nôn, sữa mẹ, tinh dịch,…) hoặc với môi trường/vật dụng bị ô nhiễm bởi dịch tiết của người mắc/chết do vi rút Mác – bớc. Virus Mác – bớc lây truyền sang người từ loài dơi ăn quả.

  Thời gian ủ bệnh từ 2 – 21 ngày, khởi phát với các triệu chứng sốt cao, đau đầu, đau họng, khó chịu, mệt mỏi dữ dội và đau cơ khởi phát đột ngột, sau đó có thể xuất hiện tiêu chảy, đau bụng, chuột rút, buồn nôn, nôn, xuất huyết. Tình trạng tiêu chảy có thể kéo dài cả tuần. Nghiêm trọng hơn là vàng da, viêm tụy, sụt cân nhanh, mê sảng, sốc, suy gan, xuất huyết ồ ạt và rối loạn chức năng đa cơ quan. Người bệnh trông giống “thây ma” với gương mặt thất thần, vô cảm với mắt thâm quầng, trũng sâu. Ngoài ra, người bệnh có thể lú lẫn, kích thích, kích động. Có thể có sẩn hồng ban ở ngực, lưng, bụng trên và có thể viêm tinh hoàn. Bệnh Mác – bớc có thể gây tử vong sau 7-8 ngày khởi phát do mất máu hay sốc.

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh do virus Mác – bớc. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị việc chăm sóc hỗ trợ sớm, điều trị theo triệu chứng, bổ sung chất điện giải, duy trì tình trạng oxy và huyết áp, xử lý các yếu tố đông máu và xuất huyết là cách cải thiện tỷ lệ sống sót cho người bệnh.

Các biện pháp phòng bệnh Mác – bớc như sau:

-Tránh tiếp xúc hoặc đến nơi cư trú của loài dơi ăn quả châu Phi, động vật hoang dã bị nhiễm virus như: khỉ, linh dương rừng, loài gặm nhấm…

- Không ăn thịt của động vật hoang dã.

- Nấu chín kỹ thực phẩm trước khi ăn, nhất là các loại thịt.

- Phát hiện sớm và cách ly nhanh chóng hệ thống các ca bệnh.

- Truy vết kịp thời những người có tiếp xúc với người nhiễm Mác – bớc và giám sát chặt chẽ những người có nguy cơ cao nhiễm bệnh.

- Hạn chế tiếp xúc với người nghi nhiễm hoặc bị nhiễm virus Mác – bớc, đặc biệt mặc áo bảo hộ, đeo găng tay, khẩu trang, mắt kính, rửa tay thường xuyên,…nếu tiếp xúc với người bệnh.

- Thận trọng với các chất thải như máu, bãi nôn, nước bọt, nước tiểu, phân… hoặc đồ vật của người bệnh.

- Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, nam giới sau khi khỏi bệnh cần đợi ít nhất 12 tháng mới nên quan hệ tình dục an toàn, trừ khi xét nghiệm tinh dịch của người đã khỏi bệnh cho kết quả âm tính trong 02 lần khác nhau.