Các biện pháp tránh thai hiện đại sử dụng cho nam và nữ
Sử dụng các biện pháp tránh thai là việc quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ). Sau đây là các phương pháp tránh thai hiện đại cho cả nam và nữ trong độ tuổi sinh đẻ, các cặp vợ chồng có thể lựa chọn biện pháp phù hợp để thực hiện KHHGĐ:
1. Sử dụng bao cao su nam
Chỉ định:
- Ngăn ngừa có thai.
- Phòng ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs).
- Sử dụng cho mọi đối tượng nam giới.
Chống chỉ định:
- Dị ứng với nguyên liệu bao cao su.
- Có vết thương hoặc vết rách trên dương vật/âm đạo.
- Bị các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs).
Tác dụng phụ:
- Kích ứng da nhẹ như ngứa, đỏ hoặc phát ban.
- Dị ứng thành phần của bao cao su.
- Thủng hoặc rách bao cao su trong quá trình sử dụng.
- Lạm dụng bao cao su kéo dài thời gian có thể gây tê dương vật, giảm cảm giác, và thậm chí gây rối loạn cương dương.
- Không sử dụng bao cao su đúng cách hiệu quả của nó sẽ bị giảm.
2. Sử dụng thuốc tránh thai
2.1. Viên uống thuốc tránh thai hàng ngày
- Việc uống thuốc tránh thai hàng ngày giúp cung cấp hormone ngăn rụng trứng. Hiệu quả 91–99% nếu uống đúng giờ (đúng thời điểm: sáng hoặc trưa hoặc tối) mỗi ngày.
Chỉ định:
- Ngăn ngừa có thai.
- Điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt.
- Giảm nguy cơ ung thư tử cung, ung thư buồng trứng.
- Giảm đau bụng kinh.
- Giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt.
Chống chỉ định:
- Đang có thai hoặc nghi ngờ có thai.
- Tiền sử cục máu đông hoặc bệnh lý đông máu.
- Bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.
- Bệnh lý gan nặng.
- Ung thư vú hoặc ung thư tử cung.
- Đau nửa đầu.
- Cao huyết áp không kiểm soát.
- Các bệnh khác như lupus, bệnh thận, tiểu đường không kiểm soát.
Tác dụng phụ:
- Thường gặp: Buồn nôn, đau đầu, căng tức ngực, thay đổi tâm trạng, giảm ham muốn, tăng cân, xuất huyết âm đạo bất thường.
- Các tác dụng phụ khác: Rối loạn kinh nguyệt, thay đổi vị giác, nám da, tăng tiết dịch âm đạo.
2.2. Thuốc tiêm tránh thai
Là biện pháp dùng thuốc tiêm tránh thai, tiêm mỗi 1–3 tháng, hiệu quả 94–99%.
Chỉ định: Cho những người muốn tránh thai hiệu quả, có hiệu quả trong thời gian dài và không cần phải thực hiện hàng ngày.
Chống chỉ định: Phụ nữ đang mang thai, nghi ngờ có thai, mắc các bệnh như ung thư vú, bệnh tim, bệnh gan, tăng huyết áp và các bệnh lý khác.
Tác dụng phụ: Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, tăng cân, đau đầu, buồn nôn và thay đổi tâm trạng.
2.3. Que cấy tránh thai
- Là biện pháp cấy que cấy tránh thai dưới da cánh tay, giải phóng hormone trong 3 – 5 năm.
Chỉ định:
- Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản muốn có biện pháp tránh thai lâu dài và hiệu quả cao.
- Phụ nữ đang cho con bú.
- Người hay quên uống thuốc hàng ngày.
Chống chỉ định:
- Phụ nữ đang thai. Đang cho con bú dưới 6 tuần.
- Xuất huyết bất thường, hoặc có tiền sử ung thư vú.
- Huyết khối tĩnh mạch tiến triển.
- Bệnh gan nặng, bệnh lý nội tiết, bệnh tim mạch, huyết áp cao.
- Người đang dùng thuốc chống động kinh, lao, HIV.
- Mẫn cảm với thành phần của que cấy.
Tác dụng phụ:
- Rối loạn kinh nguyệt (rong kinh, kinh thưa, vô kinh).
- Chảy máu âm đạo không rõ nguyên nhân
- Nhức đầu, buồn nôn, đau nhức bầu ngực, nổi mụn, tăng cân.
- Ngứa, sưng, đỏ tại vị trí cấy.
2.4. Thuốc tránh thai khẩn cấp
Chỉ định:
- Phụ nữ sau quan hệ không được bảo vệ hoặc sử dụng BPTT thất bại như rách bao cao su, quên uống thuốc tránh thai hàng ngày, tiêm thuốc muộn…
- Uống trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ (Uống càng sớm càng tốt).
Chống chỉ định:
- Phụ nữ có thai.
- Phụ nữ có chảy máu âm đạo bất thường không rõ nguyên nhân.
- Phụ nữ dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
- Phụ nữ mắc các bệnh về tim mạch, gan, thận hoặc các bệnh lý khác.
Tác dụng phụ:
- Buồn nôn, nôn, đau đầu, đau bụng, chóng mặt.
- Thay đổi kỳ kinh nguyệt (kinh đến sớm hoặc muộn hơn).
- Ra máu thấm giọt, ra máu giữa kỳ.
3. Đặt vòng tránh thai
- Việc đặt vòng tránh thai được thực hiện tại cơ sở chuyên khoa sản phụ khoa, phù hợp cho phụ nữ muốn tránh thai dài hạn, có 2 loại sau:
+ Vòng có chứa đồng: Hiệu quả 99%, tác dụng 5–10 năm.
+ Vòng có nội tiết (hormone): Hiệu quả 99%, tác dụng 3–7 năm.
Chỉ định:
- Phụ nữ không có thai và không có bất kỳ bệnh lý nào ngăn cản việc đặt vòng.
- Phụ nữ có kinh nguyệt đều đặn.
- Phụ nữ muốn có một phương pháp tránh thai dài hạn, hiệu quả và dễ sử dụng.
- Tránh thai khẩn cấp.
Chống chỉ định:
- Nghi ngờ hoặc đang mang thai.
- Bị bệnh viêm vùng chậu, viêm nhiễm đường sinh dục.
- Mắc bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STI).
- Có bệnh lý ác tính đường sinh dục.
- Gặp bất thường về mặt giải phẫu của tử cung.
- Xuất huyết tử cung bất thường chưa được chẩn đoán.
- Dị ứng với đồng có trong vòng.
Tác dụng phụ:
- Đau bụng dưới, đau lưng.
- Ra máu kinh nguyệt nhiều hơn bình thường.
- Ra nhiều khí hư.
- Mang thai ngoài tử cung, vòng tránh thai di chuyển khỏi vị trí.
4. Triệt sản nữ (Thắt ống dẫn trứng)
- Là phương pháp phẫu thuật thắt ống dẫn trứng để ngăn trứng gặp tinh trùng, có thể sử dụng ở người đã có đủ số con cần thiết hoặc không muốn sinh con nữa.
- Hiệu quả 99%, nhưng cần cân nhắc kỹ vì nếu muốn có con sau này thì gặp khó khăn.
- Phụ nữ đã đủ số con mong muốn, các con khỏe mạnh và tự nguyện áp dụng biện pháp tránh thai vĩnh viễn.
- Phụ nữ bị các bệnh chống chỉ định mang thai.
Bệnh nhân có dấu hiệu viêm vùng chậu.
Chống chỉ định:
Phụ nữ trong thời kỳ hậu sản bị tiền sản giật/sản giật, đang mang thai hoặc trong giai đoạn 7-42 ngày sau sinh, có các biến chứng sau sinh trầm trọng, bệnh phổi, thiếu máu nghiêm trọng.
Tác dụng phụ: đau bụng, mệt mỏi, rối loạn kinh nguyệt, nhưng hiếm gặp các biến chứng nghiêm trọng như chảy máu, nhiễm trùng, tổn thương cơ quan.
5. Triệt sản nam (Thắt ống dẫn tinh)
Triệt sản nam là thủ thuật thắt ống dẫn tinh để ngăn tinh trùng di chuyển vào tinh dịch.
Chỉ định:
- Các cặp vợ chồng muốn tránh thai một cách dài hạn và có những cân nhắc kỹ lưỡng về quyết định này.
Chống chỉ định:
- Những người có vấn đề về bìu.
- Những người có rối loạn đông máu hoặc rối loạn chức năng tình dục.
Tác dụng phụ:
- Sưng, đau, bầm tím vùng bìu.
- Có thể có chảy máu, nhiễm trùng và xuất hiện u hạt tinh trùng.
- Cảm giác tắc nghẽn, khó chịu ở bìu.