Chương trình tự xét nghiệm HIV: Giải pháp xét nghiệm HIV tiện lợi được cộng đồng đón nhận.

Trong những năm gần đây, công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam nói chung và tỉnh Thái Bình nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực. Một trong những sáng kiến nổi bật hiện nay là chương trình tự xét nghiệm HIV bằng bộ test sử dụng dịch miệng OraQuick – phương pháp tiên tiến, tiện lợi, kín đáo, đặc biệt phù hợp với người có hành vi nguy cơ cao nhưng ngại tiếp cận cơ sở y tế.

Tại Thái Bình, chương trình tự xét nghiệm HIV bằng test OraQuick được triển khai thí điểm từ đầu năm 2022, tập trung vào các nhóm có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV như: người quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM), người sử dụng ma túy, phụ nữ bán dâm và bạn tình, bạn chích của người nhiễm HIV.

Mỗi tháng, cán bộ phụ trách chương trình phối hợp với các tổ chức cộng đồng, trung tâm y tế và nhóm hỗ trợ đồng đẳng để cấp phát miễn phí hơn 30 bộ test OraQuick  đến người có hành vi nguy cơ nhiễm HIV đăng ký trên trang tuxetnghiem.vn. Các bộ test được hướng dẫn sử dụng thông qua tờ hướng dẫn sử dụng, video clip hoặc hỗ trợ trực tiếp qua điện thoại, giúp người sử dụng tự xét nghiệm tại nhà một cách an toàn và kín đáo.

Ưu điểm nổi bật của bộ kit OraQuick là không cần lấy máu, chỉ dùng que thử để lấy dịch miệng, đảm bảo an toàn và không gây đau. Kết quả đọc  sau 20 phút với độ chính xác cao nếu người sử dụng đã qua giai đoạn cửa sổ của HIV.

Theo phản hồi từ người dân, test OraQuick được đánh giá rất cao về sự tiện lợi và kín đáo. Anh T. (28 tuổi, huyện Quỳnh Phụ), một người tham gia chương trình, chia sẻ: "Tôi thấy rất thoải mái khi được tự xét nghiệm ở nhà, không phải đến bệnh viện, không lo bị kỳ thị. Bộ test dễ sử dụng, chỉ cần đọc kỹ hướng dẫn là làm được." Trong số đó, nhiều người đã từng không bao giờ đi xét nghiệm HIV vì sợ bị phát hiện hoặc lo ngại ánh nhìn từ người khác. Nhờ có OraQuick, rào cản tâm lý này từng bước được tháo gỡ.

Tuy nhiên, một số trường hợp đặc biệt cần lưu ý “giai đoạn cửa sổ của HIV” – tức là thời gian từ khi bị phơi nhiễm đến khi cơ thể sản xuất đủ kháng thể để test HIV phát hiện được, thường kéo dài từ 3 đến 6 tháng. Do đó, có một số trường hợp sử dụng OraQuick trong thời gian quá sớm sau khi có hành vi nguy cơ nên cho kết quả âm tính không chính xác. Với các trường hợp này, cán bộ chương trình đã chủ động tư vấn và hẹn thời gian xét nghiệm lại sau khi đủ 3 tháng, đồng thời hướng dẫn họ sử dụng bao cao su và các biện pháp dự phòng khác trong thời gian chờ đợi. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy sự kết hợp giữa test tự xét nghiệm và công tác tư vấn đi kèm đóng vai trò then chốt để đảm bảo hiệu quả và độ tin cậy của chương trình. Chương trình không thể thành công nếu thiếu sự đồng hành của đội ngũ cán bộ y tế, tình nguyện viên và cộng tác viên đồng đẳng. Họ là cầu nối giữa dịch vụ y tế và cộng đồng, giúp phân phát test, hướng dẫn sử dụng và tư vấn sau xét nghiệm.

Cán bộ phụ trách chia sẻ: "Chúng tôi luôn cố gắng tiếp cận những người có nguy cơ cao nhất, hỗ trợ họ xét nghiệm trong điều kiện an toàn, riêng tư nhất. Đặc biệt, việc theo dõi sau khi test rất quan trọng – để những người có kết quả có phản ứng được đến làm xét nghiệm khẳng định tình trạng nhiễm và quan trong hơn nữa là những trường hợp có kết quả khẳng định dương tính với HIV được kết nối ngay đến điều trị ARV sớm."

Những kết quả tích cực từ mô hình xét nghiệm HIV tại Thái Bình cho thấy tiềm năng lớn trong việc mở rộng chương trình. Trong tương lai, nếu được nhân rộng, mô hình này có thể góp phần rất lớn vào mục tiêu quốc gia: “90% người nhiễm HIV biết tình trạng của mình – 90% người được chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị – và 90% người điều trị có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện”. Để đạt được điều đó, cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa từ các cấp chính quyền, ngành y tế và tổ chức xã hội, đặc biệt là trong việc cung cấp tài chính, đào tạo nhân lực và mở rộng phạm vi tiếp cận.

Chương trình tự xét nghiệm HIV bằng bộ kít OraQuick tại Thái Bình không chỉ là một bước tiến kỹ thuật mà còn là bước ngoặt trong thay đổi cách tiếp cận với cộng đồng, giúp người dân chủ động hơn trong việc biết tình trạng HIV của bản thân, từ đó bảo vệ sức khỏe cho chính mình và những người xung quanh. Với sự đón nhận tích cực từ cộng đồng và hiệu quả đã được chứng minh, tự xét nghiệm HIV bằng bộ kít OraQuick tại nhà hứa hẹn sẽ trở thành một công cụ quan trọng trong cuộc chiến phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam trong giai đoạn tới.

Sen Hoàng